ارزیابی تحمل به شوری برخی از ارقام چغندرقند تحت شرایط کشت درون شیشه ای با استفاده از توالی های dna

چغندرقند (beta vulgaris l.) گیاهی است که به شوری آب و خاک مقاوم بوده ولی در مرحله جوانه زنی گیاهی گلیکوفیت و در سایر مراحل رشد گیاهی هالوفیت به شمار می رود. به منظور بررسی تحمل به تنش شوری پنج رقم (7233-p.29 × ms2 ، رسول، ic1، 8001- p.3 و 8001-p.7 × ms2 ) چغندرقند در چهار سطح تنش (0، 50، 150 و 250 میلی مولار) با نمک کلرید سدیم آزمایشات مختلفی در مراحل جوانه زنی و کشت بافت اجرا گردید. در آزمون جوانه زنی در تنش شوری با اندازه گیری صفاتی از قبیل درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و طول ساقه مشخص شد که با افزایش سطح تنش همه پارامترهای اندازه گیری شده کاهش می یابد و رقم 8001-p.7 × ms2 مقاومترین و دو رقم رسول و ic1 حساس ترین ارقام به شوری هستند. تکنیک کشت بافت نیز با روش های مختلفی انجام گردید. ابتدا آزمون کالزایی و باززایی ارقام در شرایط بدون تنش انجام گردید، اندازه گیری میزان کالزایی و حجم کالوس نشان داد که ارقام رسول و 8001-p.7 × ms2، ریزنمونه هیپوکوتیل روی محیط کشت پایه ms حاوی ترکیب هورمونی2,4-d + 0.75 mgl-1 kin 0.5 mgl-1 بهترین ارقام، ریزنمونه و ترکیب هورمونی جهت تولید کالوس فراوان با حجم زیاد و با کیفیت بودند. تنها اندام زایی مشاهده شده در آزمون باززایی ریشه زایی بود، بیشترین درصد ریشه زایی با ریزنمونه هیپوکوتیل در محیط کشت پایه ms حاوی ترکیبات هورمونی 0.5 mgl-1 naa + 2.5 mgl-1 tdz بدست آمد. آزمون کالزایی در شوری با اندازه گیری پارامترهای میزان کالزایی و حجم کالوس نشان داد ریزنمونه های دمبرگ و هیپوکوتیل ارقام 8001-p.7 × ms2 و 8001- p.3 ، ریزنمونه ها و رقم های مقاومتری جهت تولید کالوس در تنش شوری هستند. ریزازدیادی در شوری با کشت جوانه انتهایی ساقه روی محیط کشت پایه ms حاوی ترکیب هورمونیnaa + 1 mgl-1 bap 0.3 mgl-1 و چهار سطح شوری با اندازه گیری پارامترهای تعداد ریزنمونه تکثیری، ارتفاع ریزنمونه تکثیر یافته، وزن تر و وزن خشک اندام هوایی نشان داد که ارقام 8001- p.3، 8001-p.7 × ms2 وms2 × 7233-p.29 مقاومت بیشتری به تنش شوری دارند. آزمون اندازه گیری عناصر معدنی سدیم (na+)، پتاسیم (k+)، نسبت پتاسیم به سدیم (k+/na+)، منیزیم (mg2+) و کلسیم (ca2+) بافت کالوس ها در شوری نشان داد که با افزایش سطح شوری میزان سدیم بافت کالوس ها افزایش ولی میزان عناصر پتاسیم، نسبت پتاسیم به سدیم، منیزیم و کلسیم کاهش می یابد و در این آزمون رقم دیپلویید و پلی ژرم 8001-p.7 × ms2 مقاومترین و رقم تریپلویید و مونوژرم رسول حساس ترین رقم ها برای تحمل تنش شوری می باشند. بررسی ملکولی مقاومت به شوری ارقام نیز با دو آزمون شناسایی توالی ژن های مقاوم به شوری و استفاده از نشانگر rapd انجام گردید. در آزمون اول توالی چهار ژن مقاوم به شوری bv nhx1، v-type h-atpase، bv eif1 و bv cka2 از dna استخراج شده از نمونه های برگ و کالوس رشد یافته در شرایط بدون تنش شناسایی شدند. تکثیر توالی ژن های مذکور با آغازگرهای اختصاصی توسط تکنیک pcr نشان داد که هر پنج رقم مورد بررسی توالی چهار ژن مذکور را در dna برگ و کالوس خود دارند و تفاوتی بین ارقام از این لحاظ وجود ندارد. در آزمون دوم با استفاده از دو آغازگر تصادفیrapd در dna استخراج شده از نمونه های کالوس مشخص گردید که بین ارقام پلی مورفیسم وجود دارد و با ارتباط بین توالی قطعات تصادفی تکثیر شده مشخص شد که یکی از آغازگرها می تواند در گزینش ارقام متحمل به شوری موثر باشد.